Εάν τα πράγματα είχαν πάει λίγο διαφορετικά μια τεταμένη νύχτα του 1983, όσοι θα είχαμε επιβιώσει, σήμερα θα ήμασταν μάρτυρες του πυρηνικού ολέθρου που θα είχε αφήσει πίσω του ο Γ' Παγκόσμιος Πόλεμος. Χάρη στον Stanislav Petrov, η ανθρωπότητα γλίτωσε από την καταστροφή. Η απόφαση του να αψηφήσει συναγερμό και πρωτόκολλο απέτρεψε την εκτόξευση πυρηνικών πυραύλων προς τις ΗΠΑ και τις χώρες του NATO.
Ο αφανής ήρωας του Ψυχρού Πολέμου
Ο Stanislav Petrov ήταν αξιωματικός του Σοβιετικού Στρατού. Η αρμοδιότητα του ήταν η επίβλεψη του ρωσικού πυραυλικού συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης, την εποχή που ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν στο απόγειο του.
Εκείνη την περίοδο, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στο δυτικό και το ανατολικό μπλοκ, σε γεωπολιτικό, στρατιωτικό, και οικονομικό επίπεδο, είχε φτάσει σε οριακό επίπεδο. Οι σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης ακροβατούσαν σε τεντωμένο σκοινί.
Ήταν τόσο τεταμένες οι σχέσεις των δύο χωρών, που αρκούσε η παραμικρή αφορμή για να ξεσπάσει ο πιο καταστροφικός πόλεμος που γνώρισε η ανθρωπότητα. Θα τον προκαλούσαν τα ισχυρότατα πυρηνικά όπλα μαζικής καταστροφής που διέθεταν και οι δύο υπερδυνάμεις.
Η νύχτα που απειλήθηκε πυρηνικός πόλεμος
Ήταν λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 26ης Σεπτεμβρίου 1983. Ο Stanislav Petrov βρισκόταν επικεφαλής της νυχτερινής βάρδιας στο μυστικό στρατιωτικό κέντρο επιχειρήσεων κοντά στην Μόσχα.
Η δουλειά του ήταν να επιβλέπει και να αναλύει τα δεδομένα των δορυφόρων. Το δορυφορικό σύστημα της ΕΣΣΔ, όπως φυσικά και των ΗΠΑ, είχε τη δυνατότητα να ανιχνεύει οποιαδήποτε πυρηνική επίθεση ακριβώς την ώρα που ξεκινούσε.
Εκείνη την περίοδο, αμφότερες οι υπερδυνάμεις θεωρούσαν αυτό το ενδεχόμενο πολύ πιθανό. Μόλις τρεις εβδομάδες νωρίτερα οι Σοβιετικοί είχαν καταρρίψει ένα κορεάτικο Boeing 747, επειδή θεώρησαν ότι είναι κατασκοπευτικό αεροσκάφος.
Το Jumbo jet των Korean Air Lines εκτελούσε την πτήση Νέα Υόρκη - Σεούλ. Μετέφερε 269 επιβάτες, ανάμεσα στους οποίους ένας Αμερικανός βουλευτής και 60 πολίτες των ΗΠΑ.
Αυτή η ενέργεια των Σοβιετικών οδήγησε στα άκρα τις σχέσεις ΗΠΑ - ΕΣΣΔ. Μάλιστα, ανάγκασε τον πρόεδρο Ronald Reagan να δηλώσει ότι η Σοβιετική Ένωση είναι "η αυτοκρατορία του κακού".
Ο πυρηνικός πόλεμος αποφεύχθηκε από μια απόφαση
Είχαν περάσει περίπου 15 λεπτά από τα μεσάνυχτα της 26ης Σεπτεμβρίου του 1983, όταν σήμανε ο πρώτος συναγερμός.
Το σύστημα των υπολογιστών, που ήταν υπεύθυνο για την επεξεργασία των δορυφορικών δεδομένων, έδειχνε στην κεντρική οθόνη πως οι ΗΠΑ είχαν εκτοξεύσει έναν διηπειρωτικό πύραυλο που κατευθυνόταν προς την ΕΣΣΔ.
Μετά από λίγο η σειρήνα του συναγερμού ήχησε για δεύτερη φορά. Στην κεντρική οθόνη του θαλάμου επιχειρήσεων εμφανίστηκε ένα νέο μήνυμα. Προειδοποιούσε ότι τέσσερις ακόμη διηπειρωτικοί πύραυλοι είχαν εκτοξευθεί.
Από τη στιγμή της εκτόξευσης των πυραύλων από τις ΗΠΑ, ο Stanislav Petrov είχε στη διάθεσή του μόνο 15 λεπτά. Αυτό ήταν το μέγιστο χρονικό διάστημα για να αποσαφηνίσει εάν η απειλή ήταν πραγματική ή όχι, και να το αναφέρει στους προϊσταμένους του.
Από εκεί και μετά, στο Κρεμλίνο θα είχαν την στρατιωτική διαβεβαίωση που ήθελαν, έτσι ώστε να πατήσουν το περίφημο "κόκκινο κουμπί". Αυτό σήμαινε την άμεση ανταπόδοση εναντίον των ΗΠΑ και των υπόλοιπων χωρών του NATO. Κάτι τέτοιο θα ζωντάνευε τον εφιάλτη που ονομάζεται πυρηνικός πόλεμος.
Όπως αναφέρουν οι ιστορικοί, πρόκειται ίσως για την μοναδική περίπτωση στην σύγχρονη ιστορία, όπου ένας και μόνο άνθρωπος κρατούσε στα χέρια του την τύχη ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Πώς σκέφτηκε ο Stanislav Petrov
Εκείνη τη κρίσιμη στιγμή που ο κόκκινος συναγερμός ηχούσε, οι προϊστάμενοι αξιωματικοί, διαμέσου τηλεφώνου, παρακινούσαν τον Petrov να ακολουθήσει το πρωτόκολλο. Του έλεγαν να αντιδράσει άμεσα, καθώς το σύστημα υπολόγιζε την πιθανότητα επίθεσης στο 100%.
Όμως, παρά την εξαιρετική πίεση, ο Petrov ήταν στην κυριολεξία ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη στιγμή. Ήταν ευτύχημα που δεν εμπιστευόταν καθόλου τους υπολογιστές, θεωρώντας ότι κάνουν λάθη.
Αυτή η δυσπιστία του αξιωματικού ήταν καθοριστική. Τον οδήγησε στη σκέψη πως αν οι Αμερικανοί αποφάσιζαν όντως να ξεκινήσουν την πυρηνική επίθεση, θα το έκαναν με περισσότερους από πέντε πυραύλους.
Σε αυτό συνέβαλε και η πολύ καλή εκπαίδευση που είχε. Γνώριζε ότι οι ΗΠΑ διέθεταν 1.000 διηπειρωτικούς πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα.
Έτσι, εκείνα τα κρίσιμα λεπτά, στις τηλεφωνικές επικοινωνίες με την διοίκηση της πολεμικής αεροπορίας, πήρε την μεγάλη απόφαση να τους ανακοινώσει ότι επρόκειτο για ψευδή συναγερμό. Παρά τις αντιδράσεις των συναδέλφων του, ο Petrov θεώρησε πως το σύστημα έκανε λάθος.
Εάν δεν ήταν ο ίδιος επικεφαλής, αλλά κάποιος από τους υφισταμένους συναδέλφους του, όλοι επαγγελματίες με καθαρά στρατιωτική εκπαίδευση και πειθαρχία, είναι πολύ πιθανό πως θα είχαν αναφέρει στην ανώτατη διοίκηση ως αληθινό τον συναγερμό πυρηνικής επίθεσης.
Σε κάθε περίπτωση, αν ήταν κακή η εκτίμηση του Petrov, στα αμέσως επόμενα λεπτά, ο πυρηνικός πόλεμος θα ήταν γεγονός και οι πολίτες της ΕΣΣΔ θα βίωναν τον πυρηνικό όλεθρο και την ολοκληρωτική καταστροφή. Επίσης, δεν θα υπήρχε περιθώριο σοβαρής αντίδρασης από την στρατιωτική διοίκηση.
Ωστόσο, το σωτήριο σκεπτικό του αξιωματικού επαληθεύτηκε και ας είχε παρέλθει ο μέγιστος χρόνος αντίδρασης. Οι επαγγελματίες συνάδελφοί του, έντρομοι από το σοκ, τον ανακήρυξαν ήρωα. Πράγματι, δεν υπήρχαν πύραυλοι που πλησίαζαν.
Το σφάλμα δημιουργήθηκε από μια σπάνια ευθυγράμμιση του φωτός στα σύννεφα πάνω από τη Βόρεια Ντακότα, με τις τροχιές των σοβιετικών δορυφόρων. Στις ημέρες μας αντιμετωπίζουν αυτό το φαινόμενο με επαλήθευση από γεωστατικούς δορυφόρους.
Πώς αντέδρασε η σοβιετική διοίκηση
Το λυπηρό είναι ότι η πράξη του Petrov δεν αναγνωρίστηκε επίσημα ούτε επιβραβεύτηκε από την κεντρική διοίκηση. Μάλιστα, πέρα από κάποια συγχαρητήρια, οι ανώτεροι του τον επέπληξαν κιόλας παρότι αποτράπηκε πυρηνικός πόλεμος. Πάνω στην τρομακτική ένταση εκείνων των στιγμών, δεν κράτησε ακριβές αρχείο του περιστατικού.
Όπως αναφέρει ο ίδιος στην ταινία - ντοκιμαντέρ "The Man Who Saved the World", με συμμετέχοντες τους Robert de Niro, Matt Damon, και Kevin Costner, η αποτροπή ενός πυρηνικού πολέμου φαίνεται ότι δεν αποτελούσε δικαιολογία για να μην κρατήσει ένας σοβιετικός αξιωματικός τους τύπους.
Για περισσότερο από δέκα χρόνια, το περιστατικό διαβαθμίστηκε ως άκρως απόρρητο. Ακόμα και η σύζυγος του Raisa, που υπέφερε από καρκίνο εκείνη την κρίσιμη περίοδο, δεν γνώριζε τίποτα για το ρόλο που έπαιξε ο σύζυγός της στην αποτροπή του πυρηνικού πολέμου.
Η αναγνώριση και η ταινία
Ευτυχώς, ο Petrov έλαβε από τη Δύση την αναγνώριση που του αξίζει, 21 χρόνια μετά το δραματικό περιστατικό. Πολλοί διεθνείς οργανισμοί τον βράβευσαν με τιμητικές διακρίσεις και χρηματικά έπαθλα την περίοδο 2004 - 2013.
Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η ταινία-ντοκιμαντέρ του Δανού σκηνοθέτη Peter Anthony.
Η ταινία μας μεταφέρει λεπτό προς λεπτό εκείνες τις δραματικές στιγμές. Επιπλέον, παρουσιάζει τον ίδιο τον Petrov στο οδοιπορικό του στις ΗΠΑ, αλλά και τις ομολογουμένως διασκεδαστικές συναντήσεις του με τους σταρ του Χόλιγουντ που έσπευσαν να του σφίξουν το χέρι.
Μπορούμε να την δούμε στο Kodi, στο Stremio, και στα ελληνικά site ταινιών, με συγχρονισμένους ελληνικούς υπότιτλους.
Ο Stanislav Petrov έφυγε από τη ζωή στα 77 του χρόνια, στις 19 Μαΐου 2017. Πέθανε στο σπίτι του σε προάστιο της Μόσχας.
Ποια είναι η γνώμη σας για τον άνθρωπο που έσωσε τον κόσμο?
Αν θέλετε να μοιραστείτε την άποψή σας για τον άνθρωπο που έσωσε την ανθρωπότητα από τον πυρηνικό πόλεμο, μπορείτε να μας γράψετε στα σχόλια.