Σε έναν κόσμο που τείνει όλο και περισσότερο να μετατραπεί σε ψηφιακό, η ανθρώπινη υπόσταση, κλονίζεται όπως ποτέ άλλοτε και το γνῶθι σαὐτόν μετατρέπεται σε όνειρο απατηλό. Ενώ αλγόριθμοι και τεχνητές νοημοσύνες όλο και υπερισχύουν έναντι του ταπεινού δημιουργού τους, προκύπτουν ερωτήματα καίριας σημασίας. Ποια η θέση του ατόμου με σάρκα και οστά ενώπιον της εικονικής πραγματικότητας που όλο και τείνει να εδραιωθεί ως η νέα κανονικότητα;
Η σημαντικότερη- και ενδεχομένως μοναδική- πρόκληση του σύγχρονου ανθρώπου έγκειται στην τοποθέτησή του απέναντι στην τεχνολογική πρόοδο. Άπειροι αντιπερισπασμοί, επιρροές και επιλογές κλονίζουν την καθημερινότητά μας. Υπάρχει πάντοτε κάτι καινούργιο, καλύτερο, με περισσότερο ενδιαφέρον. Το χρονικό όριο αυτοσυγκέντρωσης έχει μειωθεί στα 20 μόλις λεπτά. Για τη γενιά Ζ και τους μικρότερούς της, η αναπόσπαστη προσοχή φτάνει τα 30 δευτερόλεπτα (όσο διαρκεί δηλαδή ένα βίντεο του TikTok), προτού ο εγκέφαλος αυτόματα αναζητήσει κάποια εναλλαγή. Μας είναι σχεδόν αδύνατο να λειτουργήσουμε αποσυνδεδεμένοι. Παραδόξως, η διαρκής αυτή έκθεση και ασταμάτητη ροή πληροφοριών δεν αποξενώνει, όπως διατυμπανίζεται, τον σύγχρονο άνθρωπο από την κοινωνία αλλά από τον ίδιο του τον εαυτό!
Η επαφή του ατόμου με την ξεχωριστή του φύση και προαγωγή της προσωπικότητάς του είναι ανάγκες καίριας σημασίας που παραγκωνίζονται στην εποχή μας. Η δυνατότητα πρόσβασης "σε όλα από όλους" υπήρξε αρχικά λίαν συναρπαστική, στην πορεία όμως επηρέασε σημαντικά την ικανότητα αντίληψης, ιδίως στις νεότερες γενιές οι οποίες βρέθηκαν αντίκρυ σε πληθώρα έντονων ερεθισμάτων, βιώνοντας μια παραφωνία έναντι οικείου και εικονικού περιβάλλοντος. Σύμφωνα μάλιστα με τον κορυφαίο ιστορικό Γ.Ν. Χαράρι, ο άνθρωπος σήμερα δεν καλείται να εντρυφήσει σε γνώσεις αλλά δύναται να μάθει τι και γιατί να αγνοεί! Σε αντίθεση με την τηλεόραση, για παράδειγμα, που μετέδιδε κατά βάση οριοθετημένοι περιεχόμενο, μέσω του διαδικτύου ανοίγει μια πόρτα στο άπειρο. Εδώ τίθεται και το ουσιώδες ερώτημα: Τι θα επιλέξουμε να επιλέξουμε;
Ήρθε η ώρα να μάθουμε πως να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία όσο πραγματικά χρειάζεται, προτού μας χρησιμοποιήσει αυτή. Καλούμαστε να τελέσουμε ένα είδος ενδοσκόπησης όπου, με γνώμονα την ιδιοσυγκρασία μας, θα θέσουμε κανόνες, θα διαχωρίσουμε σε εποικοδομητικά και μη ερεθίσματα και θα ελέγξουμε ότι αυθαίρετα μας προσεγγίζει. Καλούμαστε να μάθουμε στον εαυτό μας να λειτουργεί υπό αυτοέλεγχο και όχι έρμαιο στις επιβολές του σύγχρονου καθεστώτος. Ας χρησιμοποιήσουμε τα μέσα που μας παρέχει η ίδια η τεχνολογία, όπως χρονόμετρα, σίγαση, αποκλεισμός, φιλτράρισμα και κάδος ανακύκλωσης! Πρόκειται για ένα είδος διδαχής που οι προγενέστεροι αγνοούν, αλλά οι σύγχρονοι καλούνται οπωσδήποτε να υιοθετήσουν και να μεταβιβάσουν στις ερχόμενες γενιές.
Επίκαιρη όσο ποτέ, λοιπόν, η διδαχή του γνῶθι σαὐτόν, μας υπενθυμίζει τη δύναμη ενός ακέραιου χαρακτήρα και την αναγκαιότητα να ανακαλύψουμε ποιοι ήμαστε, τι θέλουμε και πως να κατακτήσουμε την προσωπική μας ευτυχία!