Η χώρα μας καλύπτεται από μεγάλες δασικές εκτάσεις, και κατά τόπους υπάρχουν πολύ εύφλεκτα είδη δένδρων. Αυτό, σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες και τους ισχυρούς άνεμους της καλοκαιρινής περιόδου, έχει ως αποτέλεσμα την εξάπλωση των πυρκαγιών. Δεδομένου ότι η δασική πυρκαγιά είναι ένα φυσικό φαινόμενο που θα υπάρχει και στο μέλλον, ο σωστός προγραμματισμός και οι κατάλληλες μέθοδοι προστασίας, μπορούν να μειώσουν δραστικά τον κίνδυνο για τη ζωή και την περιουσία μας.
Τα είδη των δασικών πυρκαγιών
Οι δασικές πυρκαγιές διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες, ανάλογα με τον τρόπο εξάπλωσής τους:
Πυρκαγιές εδάφους ή υπόγειες
Πρόκειται για τις πιο σπάνιες πυρκαγιές στη χώρα μας. Καίνε κατά κανόνα την καύσιμη ύλη που συσσωρεύεται στο έδαφος (φύλλα και βελόνες), ή κάτω από αυτό (τύρφη κλπ.).
Οι πυρκαγιές αυτές τροφοδοτούνται με ελάχιστο οξυγόνο, βγάζουν λίγο ή καθόλου καπνό, και εξαπλώνονται με πολύ αργό ρυθμό.
Πυρκαγιές επιφανείας ή έρπουσες
Οι πυρκαγιές αυτές είναι από τις πιο συνηθισμένες στην Ελλάδα. Καίνε τη νεκρή καύσιμη ύλη (βελόνες, φύλλα, κλαδάκια κλπ.) που βρίσκεται σε επαφή με το έδαφος, ή τη ζωντανή βλάστηση (χόρτα, θάμνοι, νεαρά δένδρα) που αναπτύσσεται πάνω από αυτό.
Σε αυτές τις πυρκαγιές, είτε δεν υπάρχουν κόμες υψηλών δένδρων επάνω από την βλάστηση, είτε υπάρχουν κόμες δένδρων, που όμως λόγω των συνθηκών δεν αναφλέγονται.
Πυρκαγιές κόμης ή επικόρυφες
Οι φωτιές αυτού του τύπου είναι οι πιο σοβαρές και επικίνδυνες πυρκαγιές με μεγάλες φλόγες, και είναι πολύ δύσκολες στην αντιμετώπισή τους. Κατά κανόνα εξαπλώνονται γρήγορα στα πευκοδάση της παραθαλάσσιας ζώνης της χώρας μας.
Η ακόμη πιο επικίνδυνη πυρκαγιά κόμης, είναι εκείνη που εξαπλώνεται με μεγάλη ταχύτητα από κορυφή σε κορυφή λόγω των ισχυρών ανέμων, κινούμενη ανεξάρτητα και ταχύτερα από την συνήθη πυρκαγιά.
Μια τέτοια φωτιά ήταν αυτή που σκόρπισε τον όλεθρο στο Μάτι της Αττικής.
Πώς εξαπλώνεται η δασική πυρκαγιά
Υπάρχουν δέντρα που αν φυτευθούν σε μια δασική περιοχή, μπορούν να παίξουν το σημαντικό ρόλο της λεγόμενης αντιπυρικής ζώνης.
Προϋπόθεση για αυτό, βέβαια, είναι να έχει προβλέψει η πολιτεία την κατάλληλη δεντροφύτευση, που θα λειτουργήσει ως φυσική προστασία όταν ξεσπάσει η πυρκαγιά.
Δυστυχώς στη χώρα μας, και σε πυρογενείς περιοχές υψηλού κινδύνου, το σημαντικό ρόλο της αντιπυρικής ζώνης τον έχουν αναλάβει τα δυο πιο εύφλεκτα είδη δένδρων που υπάρχουν.
Τα εύφλεκτα δένδρα της Ελλάδας
Πρόκειται ως επί το πλείστον για το γνωστό μας πεύκο, αλλά και τις κουκουναριές. Ιδίως η Ανατολική Αττική που θεωρείται ως μια περιοχή υψηλού κινδύνου, είναι κατεξοχήν πευκόφυτη.
Ένα παράδειγμα είναι η πρόσφατη τραγωδία στο Μάτι που μας κόστισε τόσες ανθρώπινες ζωές.
Λόγω των ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας το 2004, το κράτος αποφάσισε εκείνη την εποχή να αναβαθμίσει χωροταξικά και πολεοδομικά τη λεωφόρο Μαραθώνος, φυτεύοντας με συνοπτικές διαδικασίες, εκατοντάδες πεύκα εκατέρωθεν.
Η λάθος αντιπυρική ζώνη
Έτσι χάθηκε η ευκαιρία να μεταμορφώσουν την συγκεκριμένη λεωφόρο σε μια πραγματική αντιπυρική ζώνη, που ήταν επιβεβλημένη εν μέσω μιας τόσο πυκνοκατοικημένης αστικής περιοχής.
Με άλλα λόγια δεν πρόβλεψαν να φυτεύσουν δέντρα που είναι πολύ λιγότερο εύφλεκτα και φυλλοβόλα, αλλά είναι και πολύ πιο όμορφα. Τέτοια είναι τα κυπαρίσσια, πλατάνια, πασχαλιές, βελανιδιές, ακακίες, κουτσουπιές, ή μείξη ειδών, όπως οι κουμαριές.
Τα δέντρα αυτά αποτρέπουν τη φωτιά να εξαπλωθεί σε μεγάλη απόσταση, όπως συμβαίνει με τα πεύκα. Μπορούν να δημιουργήσουν ένα φυσικό φράγμα, προκειμένου να μην επεκτείνεται εύκολα η πυρκαγιά στους οικισμούς, ή και σε διπλανά δάση.
Το τραγικό αποτέλεσμα ήταν να υπάρχει ένα ιδιαίτερα εύφλεκτο είδος δένδρου κατά μήκος και των δυο πλευρών του δρόμου, όπου η ένταση του ανέμου εκμηδένισε τον ρόλο της υποτιθέμενης αντιπυρικής ζώνης.
Ούτε λίγο, ούτε πολύ, η φωτιά διέσχισε πολύ εύκολα τη λεωφόρο Μαραθώνος, δρώντας ως πυρκαγιά κόμης, κατευθυνόμενη προς τη θάλασσα και τους άτυχους συνανθρώπους μας.
Μάλιστα κάποιοι κάτοικοι της περιοχής, εν αγνοία τους φυσικά, είχαν φροντίσει να διατηρήσουν τα πεύκα μέσα στην οικία τους με ειδική κατασκευή στο κτήριο.
Τα πεύκα δεν είναι τα μόνα δένδρα που είναι μπουρλότα έτοιμα να ανάψουν, καθώς υπάρχει και ο ευκάλυπτος, που είναι ακόμη χειρότερος.
Πρόκειται για δέντρο που στην πυρκαγιά αντιδρά ιδιαίτερα, εκτοξεύοντας με τρομακτική δύναμη καύτρες πάρα πολύ μακριά, ακόμη και σε απόσταση 10 χλμ.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δυσκολεύει κατά πολύ την προσπάθεια των πυροσβεστών να ελέγξουν την πυρκαγιά, θέτοντας ακόμη περισσότερο τη ζωή τους σε κίνδυνο, αφού δεν ξέρουν σε ποιο σημείο θα βρεθεί ξαφνικά πίσω τους η φωτιά.
Πώς δημιουργείται ένα φυσικό τείχος προστασίας
Τα πλατύφυλλα δέντρα που είδαμε προηγουμένως, μπορούν να δημιουργήσουν το απαραίτητο φυσικό τείχος προστασίας ενάντια στην πυρκαγιά.
Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί από την επιστημονική κοινότητα σε πολλές καταστροφικές πυρκαγιές ανά την υφήλιο, ότι το κυπαρίσσι παραμένει άκαυτο όταν είναι φυτεμένο σε πυκνούς σχηματισμούς, λειτουργώντας ως το ιδανικό φυσικό τείχος προστασίας στη πυρκαγιά.
Ιδίως την καλοκαιρινή περίοδο, τα κυπαρίσσια έχουν την ιδιότητα να αποθηκεύουν πολύ νερό στον κορμό και τα κλαδιά τους.
Σε περίπτωση που ξεσπάσει πυρκαγιά και προκληθούν υψηλές θερμοκρασίες, όλο το νερό μέσα στο δέντρο εξατμίζεται στο άμεσο περιβάλλον, καθυστερώντας και παρεμποδίζοντας δραματικά την ανάφλεξη.
Ως εκ τούτου, θα ήταν ευχής έργο να ενισχυθεί άμεσα η φυσική προστασία των δασών και οικισμών με νέες ζώνες ασφαλείας τέτοιων δέντρων, διαμέσου της ριζικής αναβάθμισης της Πολιτικής Προστασίας, που λέγεται ότι θα προχωρήσει το κράτος μετά την πρόσφατη τραγωδία.
Κακά τα ψέμματα, ενώ εμείς πρέπει να λάβουμε όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα πρόληψης για να προστατεύσουμε τη ζωή μας από την πυρκαγιά, πρέπει ταυτόχρονα και το κράτος να αλλάξει τα κακώς κείμενα δεκαετιών, για την ενίσχυση της προστασίας μας.
Σχέδιο επιβίωσης αν κατοικούμε κοντά σε δασική περιοχή
Όλοι όσοι ζούμε κοντά σε πολύ θαμνώδεις περιοχές, βοσκότοπους, ή ακτές που έχουν δάση από πεύκα και κουκουναριές, πρέπει να προετοιμάσουμε την ιδιοκτησία μας σε περίπτωση που ξεσπάσει δασική πυρκαγιά.
Ειδάλλως, αν δεν είμαστε καλά προετοιμασμένοι, ή πρόκειται για εποχιακή κατοίκηση σε θέρετρο, πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά την έγκαιρη αποχώρηση την ημέρα που θεωρείται υψηλός ο κίνδυνος για εκδήλωση πυρκαγιάς.
Η πιο ασφαλής επιλογή είναι να φύγουμε το προηγούμενο βράδυ, ή νωρίς το πρωί, όπως αναλυτικά περιγράφονται στην παρακάτω εικόνα.
Προετοιμασίες πριν την πυρκαγιά
Δεν χωρά αμφιβολία ότι ένα καλά προετοιμασμένο σπίτι με επαρκώς προστατευόμενη
έκταση, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να γλιτώσει σε μια δασική πυρκαγιά.
Οι πυρκαγιές τέτοιου είδους δεν είναι ίδιες και απαιτούνται μεθοδικές ενέργειες, εν είδει σχεδίου επιβίωσης.
Το παραθέτουμε συνοπτικά:
- Δημιουργούμε μια αντιπυρική ζώνη γύρω από το σπίτι καθαρίζοντας σε ακτίνα τουλάχιστον 10 μέτρων τα ξερά χόρτα και φύλλα, τις πευκοβελόνες και τα κλαδιά.
- Κλαδεύουμε τα δένδρα μέχρι το ύψος των 3 μέτρων, ανάλογα με την ηλικία και την κατάστασή τους.
- Απομακρύνουμε τα ξερά κλαδιά από τα δένδρα και τους θάμνους.
- Δεν αφήνουμε τα κλαδιά των δένδρων να ακουμπούν στους τοίχους, τη στέγη, και τα μπαλκόνια του σπιτιού. Τα κλαδεύουμε αφήνοντας απόσταση τουλάχιστον 5 μέτρων από το σπίτι.
- Αραιώνουμε τη δενδρώδη βλάστηση έτσι ώστε τα κλαδιά του ενός δένδρου να απέχουν τουλάχιστον 3 μέτρα από τα κλαδιά του άλλου. Για ακόμη μεγαλύτερη προστασία απομακρύνουμε τη δενδρώδη και θαμνώδη βλάστηση γύρω από το κτίσμα σε απόσταση τουλάχιστον 10 μέτρων, εφόσον οι εργασίες καθαρισμού της φυσικής βλάστησης που επιβάλλονται για την προστασία των κτιρίων δεν προσκρούουν σε καμία περίπτωση στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.
- Δεν τοποθετούμε πλαστικές υδρορροές ή σωλήνες στους τοίχους του σπιτιού.
- Αποφεύγουμε τα παραθυρόφυλλα από εύφλεκτα υλικά στα παράθυρα και τις μπαλκονόπορτες.
- Φροντίζουμε ώστε τα καλύμματα στις καμινάδες και τους αεραγωγούς του σπιτιού να είναι από άφλεκτο υλικό ώστε να μην διεισδύσουν σπίθες.
- Δεν αποθηκεύουμε εύφλεκτα αντικείμενα κοντά στο σπίτι.
- Τοποθετούμε τα καυσόξυλα σε κλειστούς και προφυλαγμένους χώρους.
- Δεν κατασκευάζουμε ακάλυπτες δεξαμενές καυσίμου κοντά στο σπίτι.
- Προμηθευόμαστε τους κατάλληλους πυροσβεστήρες, και φροντίζουμε για τη συντήρησή τους.
- Εξοπλιζόμαστε με σωλήνα ποτίσματος με μήκος ανάλογο της περιοχής που θέλουμε να προστατεύσουμε.
- Εξοπλιζόμαστε με μια δεξαμενή νερού, μια απλή αντλία που λειτουργεί χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και ένα σωλήνα νερού.
Αν η φωτιά πλησιάζει στο σπίτι μας
- Διατηρούμε την ψυχραιμία μας.
- Μεταφέρουμε όλα τα εύφλεκτα υλικά από τον περίγυρο του κτιρίου σε κλειστούς και προφυλαγμένους χώρους.
- Κλείνουμε όλες τις διόδους όπως καμινάδες, παράθυρα, πόρτες κλπ, έτσι ώστε να μην διεισδύσουν οι καύτρες στο εσωτερικό του σπιτιού.
- Κλείνουμε τις παροχές φυσικού αερίου και υγρών καυσίμων μέσα και έξω από το σπίτι.
- Μαζεύουμε τις τέντες στα μπαλκόνια και στα παράθυρα.
- Τοποθετούμε σκάλα στην εξωτερική πλευρά του σπιτιού, αντίθετα από την κατεύθυνση της πυρκαγιάς, έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στη στέγη.
- Συνδέουμε τους σωλήνες ποτίσματος και τους απλώνουμε έτσι ώστε να καλύπτεται η περίμετρος του σπιτιού.
- Αν η ορατότητα είναι μειωμένη, ανάβουμε τα εσωτερικά και τα εξωτερικά φώτα του σπιτιού για να είναι ορατό μέσα από τους καπνούς.
Αν η πυρκαγιά έχει φτάσει στο σπίτι
- Δεν εγκαταλείπουμε το κτίριο εκτός αν η διαφυγή μας είναι πλήρως εξασφαλισμένη.
- Δεν καταφεύγουμε μέσα σε αυτοκίνητο. Η πιθανότητα επιβίωσης σε ένα σπίτι κατασκευασμένο από άφλεκτα υλικά είναι πολύ μεγαλύτερη από εκείνη σε ένα αυτοκίνητο που βρίσκεται σε καπνούς και φλόγες.
Σε περίπτωση που παραμείνουμε στην οικία μας:
- Κλείνουμε καλά τις πόρτες και τα παράθυρα.
- Φράζουμε τις χαραμάδες με βρεγμένα πανιά για να μην μπει μέσα ο καπνός.
- Απομακρύνουμε τις κουρτίνες από τα παράθυρα.
- Μεταφέρουμε στο εσωτερικό των δωματίων τα έπιπλα που βρίσκονται κοντά στα παράθυρα και τις εξωτερικές πόρτες.
- Κλείνουμε τις ενδιάμεσες πόρτες για να επιβραδύνουμε την εξάπλωση της πυρκαγιάς.
- Γεμίζουμε την μπανιέρα, τους νιπτήρες και τους κουβάδες με εφεδρικό νερό.
- Συγκεντρωνόμαστε όλοι μαζί σε ένα δωμάτιο.
- Φροντίζουμε να υπάρχει φακός και εφεδρικές μπαταρίες μαζί μας σε περίπτωση διακοπής ηλεκτρικού ρεύματος.
- Αν το σπίτι μας είναι ξύλινο αναζητούμε καταφύγιο σε πλινθόκτιστο σπίτι.
- Αν διαταχθεί εκκένωση της περιοχής ακολουθούμε τις οδηγίες των Αρχών, και τις διαδρομές που θα μας δοθούν.
Μόλις περάσει η φωτιά
- Βγαίνουμε από το σπίτι και σβήνουμε αμέσως τις μικροεστίες που απομένουν.
- Ελέγχουμε για τουλάχιστον 48 ώρες, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, την περίμετρο και τους εξωτερικούς χώρους του σπιτιού για το ενδεχόμενο αναζωπυρώσεων.
Αν βρισκόμαστε στην ύπαιθρο
Οι δασικές πυρκαγιές παράγουν τεράστια ποσά ακτινοβολούμενης θερμότητας η οποία είναι κάτι παρόμοιο με τη έντονη ζέστη που νιώθουμε μέσα από την εστία μιας κουζίνας. Ωστόσο, αυτή η θερμότητα μπορεί να είναι μέχρι 50.000 φορές πιο έντονη σε μια μεγάλη δασική πυρκαγιά.
Χωρίς προστασία, η έκθεση στην ακτινοβολούμενη θερμότητα μπορεί να οδηγήσει σε θερμικό στρες, θερμική εξάντληση, θερμική καταπληξία και θάνατο. Όπως είναι φυσικό, η καλύτερη προστασία είναι η απόσταση. Με άλλα λόγια, όσο απομακρυνόμαστε τόσο μειώνεται και η ένταση του φαινομένου.
Η ακτινοβολούμενη θερμότητα μπορεί να εμποδιστεί από ένα συμπαγές αντικείμενο, όπως ένας τσιμεντένιος τοίχος, ή ένα κτήριο, το οποίο δημιουργεί ένα φράγμα ανάμεσα σε εμάς και τη φωτιά.
Ο ρουχισμός που παρέχει προστασία
Μια επιβεβλημένη ενέργεια για να προστατευθούμε από την θερμότητα, είναι να καλύψουμε όλα τα εκτεθειμένα σημεία του δέρματος με προστατευτικό ρουχισμό, που θα μας παρέχει ένα είδος φράγματος ανάμεσα στο δέρμα μας και τη θερμότητα.
Τέτοιος ρουχισμός μπορεί να είναι ένα μακρυμάνικο πουκάμισο, παντελόνι από βαμβάκι ή άλλη φυτική ίνα, γερές μπότες, πλατύγυρο καπέλο, δερμάτινα γάντια και μάσκα προσώπου.
Σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Συντονισμού για τις Δασικές Πυρκαγιές των ΗΠΑ (National Wildfire Coordinating Group), σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να φορέσουμε βρεγμένες μακρυμάνικες μπλούζες, όπως ατυχώς ειπώθηκε πρόσφατα από Έλληνα πολιτικό.
Online αξιολόγηση κινδύνου κατοικίας
Αν θέλουμε, μπορούμε να κάνουμε μια εκτίμηση σχετικά με την αξιολόγηση κινδύνου κατοικίας που βρίσκεται κοντά σε δασική βλάστηση, πατώντας εδώ.
Σύμφωνα με το site, η φόρμα έχει φτιαχτεί με τη χρήση της γλώσσας Java για να μπορούν να γίνουν οι απαραίτητοι υπολογισμοί. Δεν περιέχει επικίνδυνο κώδικα ή ιούς, οπότε θα πρέπει να αποδεχτούμε τις ειδοποιήσεις ασφαλείας από τον browser μας.
Αντιμετωπίζεται η δασική πυρκαγιά?
Οι δασικές πυρκαγιές μπορεί να απειλήσουν ζωές και σπίτια μέσα σε λίγα λεπτά από το
ξεκίνημά τους, καθώς λόγω των εύφλεκτων δένδρων της χώρας μας μπορούν να βρουν τρόπο και δρόμο για να περάσουν.
Αν ζούμε κοντά σε δασική περιοχή πρέπει όλοι μας ανεξαιρέτως να έχουμε προετοιμασθεί κατάλληλα, γιατί ακόμη και αν εμείς έχουμε καθαρίσει την αυλή του σπιτιού μας, αλλά δεν την είχε καθαρίσει ο γείτονας μας, δεν θα έχουμε αποτέλεσμα.
Αν θέλετε να μοιραστείτε την άποψη σας για το θέμα, μπορείτε να μας γράψετε στα σχόλια.