Ο γνωστός ιστορικός του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου Antony Beevor λέει για το συγκεκριμένο βιβλίο πως "όποιος θέλει να κατανοήσει τη Γερμανία οφελει να διαβάσει το βιβλίο του Νιλ ΜακΓκρέγκορ".
Ο Μακ Γκρέγκορ δεν είναι ιστορικός αλλά υπήρξε ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου από το 2002 έως το 2015. Το ερευνητικό του ενδιαφέρον εστιάζεται κυρίως στην ανίχνευση της ιστορίας μέσω σημαντικών αντικειμένων, τεχνουργημάτων, με τα οποία μπορεί να αναγνώσει την πνευματική εξέλιξη του κόσμου.
Κάτι τέτοιο πραγματοποιεί και σ' αυτό το βιβλίο, που δεν είναι μια ιστορία του γερμανικού έθνους όπως ένας επαγγελματίας ιστορικός θα την είχε συγγράψει αλλά μια καταγραφή των σημαντικότερων στιγμών της ιστορίας των Γερμανών μέσω εμβληματικών αντικειμένων, γεγονότων και στιγμών που σημάδεψαν το μεγάλο αυτό έθνος από τις απαρχές της ιστορίας του έως σήμερα.
Είναι μια καταγραφή των μνημείων της Γερμανίας και του πως αυτά "μιλάνε" για την ιστορία και τη διαδρομή του έθνους μέσα στο χρόνο. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο ίδιος: "Αυτό το βιβλίο δεν επιχειρεί να είναι- δεν μπορεί να είναι- με καμιά έννοια μια ιστορία της Γερμανίας, αλλά προσπαθεί να εξερευνήσει μέσω αντικειμένων και κτηρίων, ανθρώπων και τόπων, κάποια διαμορφωτικά νήματα στην σύγχρονη εθνική ταυτότητα της Γερμανίας".
Το βιβλίο διανθίζεται από ωραίες ασπρόμαυρες και έγχρωμες εικόνες που συνοδεύουν την ανάλυση του συγγραφέα καθώς επεξηγεί τάσεις και μορφές της γερμανικής ιστορίας. Το βασικό χαρακτηριστικό της ιστορίας της Γερμανίας είναι η αργόσυρτη και βασανιστική πολιτική και εθνική ενοποίηση που τελικά επιτεύχθηκε δια πυρός και σιδήρου αργότερα από όλα τα υπόλοιπα σημαντικά ευρωπαϊκά έθνη. Η αδυναμία αυτή οφειλόταν μεταξύ των άλλων και στην ασάφεια της γερμανικής επικράτειας που χαρακτήριζε η έλλειψη σαφούς προσδιορισμού των συνόρων της Γερμανίας στον ευρωπαϊκό χάρτη εφόσον γερμανόφωνοι πληθυσμοί κατελάμβαναν μια τεράστια έκταση στο κέντρο και στα ανατολικά της ηπείρου.
Ο Νιλ ΜακΓκρέγκορ λαμβάνοντας αυτό υπόψη θεωρεί πως είναι δύσκολο να ομιλούμε για μια γερμανική ιστορία αλλά για πολλές και διαφορετικές ιστορίες όσες και τα διαφορετικά κρατίδια. Διαφορετική είναι η ιστορία της Πρωσσίας, διαφορετική η ιστορία της Σαξωνίας ή της Βαυαρίας. Την διαφορετικότητα αυτή αντανακλούν οι φοβερές θρησκευτικές έριδες του 16ου και 17ου αιώνα που ως κέντρο τους είχαν τη γερμανική γη.
Ο ξεχασμένος σήμερα Τριακονταετής Πόλεμος προκάλεσε στη Γερμανία μεγαλύτερες καταστροφές απ' ότι ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, ενώ οι πόλεμοι με τη Γαλλία και ο ανταγωνισμός μεταξύ τους διαμόρφωσε τη ψυχοσύνθεση του γερμανικού έθνους. Μάλιστα σε αντίθεση με τους Γάλλους οι οποίοι έβλεπαν τους εαυτούς τους ως διάδοχοι των Ρωμαίων, οι Γερμανοί για να δείξουν την αντίθεση τους θεωρούσαν εαυτούς ως συνεχιστές της νοοτροπίας των αρχαίων Ελλήνων, γι' αυτό και το πάθος τους με τη γλώσσα, τη φιλολογία και την φιλοσοφία.
Αδελφοί Γκριμ, Λούθηρος, Γκαίτε, Μπίσμαρκ, Μπαουχάους: ο Μακ Γκρέγκορ διαβάζει τη γερμανική ιστορία μέσα από τις σημαντικές προσωπικότητες που ανέδειξε το έθνος και μέσα από την πρωτοπορία της καλλιτεχνικής έκφρασης. Αλλά δεν παραλείπει και τον λαό, ιδίως αυτόν, τα εκατομμύρια των προσφύγων που εγκατέλειψαν προγονικές εστίες αιώνων στην ανατολική Ευρώπη και κατέφυγαν στα νέα σύνορα της Γερμανίας μετά την ήττα στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, την πιο μαζική προσφυγική κρίση που γνώρισε ποτέ η Ευρώπη η οποία όμως είναι ξεχασμένη, για πολλούς, σήμερα.
Η ιστορία της Γερμανίας είναι μια συνεχής διαδικασία αναζήτησης συνόρων που να εμπερικλείουν την γερμανική ταυτότητα και την ψυχή του έθνους. Τα νέα σύνορα που καθορίστηκαν με τις συνθήκες που τερμάτισαν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και την εν νέου ενοποίηση της Γερμανίας το 1989 φαίνεται πως συνιστούν την οριστική απάντηση της ιστορίας σ΄ αυτή την περιπέτεια του γερμανικού έθνους- ακόμα και αυτή η ιστορική Καινιξβέργη, η πατρίδα του Καντ, το σημερινό Καλινίνγκραντ, έχει χάσει την όποια συμβολική του σημασία καθώς είναι πλήρως εκρωσισμένη.
Ο Νιλ ΜακΓκρέγκορ προσφέρει μια συναρπαστική αφήγηση. Ο πιο χαρισματικός καλλιτεχνικός διευθυντής της Βρετανίας, αυτός που με λογικά επιχειρήματα αρνήθηκε την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα θεωρώντας το αίτημα των Ελλήνων ως σωβινιστικό και εθνικιστικό, προβαίνει σε μια ισορροπημένη ανάλυση, δίχως να κρύβει όμως τον θαυμασμό του, για τα επιτεύγματα του γερμανικού έθνους.
Ως Βρετανός είναι αρκετά φλεγματώδης για να αναγνωρίσει την υπεροχή των Γερμανών σε πολλά σημεία, και κυρίως την προσπάθεια τους να αντιμετωπίσουν το παρελθόν τους. Ένα έθνος που δεν σταμάτησε να επινοεί τον εαυτό του ακόμα και μέσα από την καταστροφή.
Αρχική δημοσίευση: Books and Words