Οι ενοχές είναι ένα συναίσθημα που φέρουν συνήθως τα άτομα, τα οποία με κάποια πράξη τους έχουν επιφέρει κακό σε κάποιον άλλο οργανισμό. Παρόλα αυτά, κάποια άτομα νιώθουν ενοχές χωρίς να έχουν δράσει αρνητικά σε βάρος κάποιου άλλου. Για αυτήν την κατηγορία ανθρώπων θα μιλήσουμε σε αυτό το άρθρο.
Πολλοί άνθρωποι είναι ενοχικοί χωρίς κάποιον ιδιαίτερο λόγο. Βιώνουν το συναίσθημα της ενοχής και όλες τις καταστρεπτικές συνέπειές του και δύσκολα μπορούν να το αποδιώξουν οριστικά. Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.
Οι ενοχές ξεκινούν από την παιδική ηλικία. Εκείνη την καθοριστική περίοδο στην ανάπτυξη του ανθρώπου. Αρκετοί γονείς λειτουργούν ανασταλτικά στην ομαλή ολιστική ανάπτυξη του παιδιού τους. Στην προσπάθειά τους να μην αναλάβουν τις ευθύνες των πράξεων τους ρίχνουν συχνά το βάρος στα παιδιά θεωρώντας τα υπεύθυνα για πολλά λάθη της καθημερινότητας. Δεν τα ενθαρρύνουν, δεν τα επιβραβεύουν και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται οι ρίζες των ενοχών που θα ανθίσουν στην ενήλικη ζωή.
Τα άτομα μαθαίνουν να είναι ενοχικά για τα πάντα. Νιώθουν ενοχές για πράγματα που είπαν ή που δεν είπαν, πράξεις που θα έπρεπε να είχαν κάνει και άλλες που θα μπορούσαν να είχαν αποφύγει. Επωμίζονται όλες τις ευθύνες ακόμα και για θέματα που δεν περνάνε από το χέρι τους και γενικά γίνονται ο αποδιοπομπαίος τράγος. Πιστεύουν πως αξίζουν κακομεταχείριση, προβλήματα, άγχη, κακοτυχίες.
Θέλουν πάντα να είναι αρεστοί για αυτό και προσαρμόζονται ανάλογα με το κάθε άτομο που συναναστρέφονται κάθε φορά, δύσκολα διαφωνούν, δε φέρνουν αντιρρήσεις, έχουν κοινωνικό άγχος και νιώθουν ντροπή. Σκέφτονται συνεχώς μέχρι και την παραμικρή λεπτομέρεια, προτιμούν να μην εκφράζουν την άποψή τους και γενικότερα θέλουν να περνάνε απαρατήρητοι πιστεύοντας πως αν βρεθούν στο επίκεντρο θα είναι σίγουρα για κακό.
Όλα αυτά και άλλα πολλά ακόμα αρνητικά συναισθήματα ακολουθούν σαν μαύρη σκιά τους ενοχικούς ανθρώπους. Και, όσο και αν θέλουν να τα αποδιώξουν, οι χρόνιες ενοχές δύσκολα εξαφανίζονται από τον ψυχισμό μας. Παρόλα αυτά αξίζει να προσπαθήσει ο καθένας διότι μόνο όταν τις αποδιώξει θα καταφέρει να πραγματοποιήσει κάθε του στόχο. Παρακάτω αναφέρω κάποιες απλές πρακτικές:
- Κατέγραψε τα κατορθώματά σου. Πάρε στυλό και χαρτί και γράψε ό,τι έχεις καταφέρει μέχρι τώρα στη ζωή σου. Όσα θεωρείς εσύ σημαντικά. Οποιοδήποτε πτυχίο, σεμινάριο, project, ανθρώπους που έχεις στη ζωή σου, σχέσεις, ταξίδια. Σίγουρα κάτι έχεις κάνει. Ακόμα και εκείνη την ημέρα που ένιωθες χάλια και όμως τα κατάφερες. Κατέγραψε την και αυτήν.
- Σκέψου πού οφείλονται οι ενοχές σου. Ως επί το πλείστων οι ενοχές σου είναι απόρροια του μυαλού σου και δεν ευθύνεσαι εσύ για όλα. Κάθε φορά που νιώθεις ενοχή για κάτι σκέψου ακριβώς τον λόγο και έπειτα αν όντως ευθύνεσαι εσύ για αυτό. Αν δεν περνάει από το χέρι σου ή αν δεν προκαλείς κακό σε κάποιον ή σε κάτι τότε απέβαλλε το και συνέχισε τη μέρα σου ανάλαφρος.
- Μην επωμίζεσαι τα σφάλματα των άλλων. Πολλές φορές στην προσπάθειά μας να είμαστε αρεστοί στους άλλους πιστεύουμε πως για οποιαδήποτε αναποδιά ή ένταση ευθυνόμαστε εμείς. Στην εργασία ή στις σχέσεις αναλαμβάνουμε κάθε ευθύνη εμείς και βγάζουμε τους άλλους εντελώς έξω από το φάσμα της ευθύνης. Αυτό τους κάνει να ασκούν ακόμη μεγαλύτερη επιρροή πάνω μας και να αποποιούνται κάθε ευθύνης έχοντας μπροστά τους το «τέλειο» θύμα.
- Σταμάτα να σκέφτεσαι τόσο. Αν μπορούσε να οπτικοποιηθεί το τι συμβαίνει στο μυαλό ενός ενοχικού ανθρώπου θα έβλεπες σίγουρα στο κέντρο το μυαλό του και γύρω του χιλιάδες παρακλάδια να αποτελούν τις σκέψεις του. Σκέφτεται συγχρόνως τόσα θέματα, από τα οποία τα περισσότερα είναι απλές εικασίες. Δεν περνάνε όλα από το χέρι σου. Για όσα ευθύνεσαι όντως εσύ και σε ταλαιπωρούν μπορείς να απολογηθείς και για όσα δεν ευθύνεσαι εσύ απλά ξέχασε τα, δεν αξίζουν την πολύτιμη ενέργειά σου.
- Κανείς δεν είναι καλύτερός σου. Πολλές φορές αναρωτιέσαι: «Μα τι είχε αυτός καλύτερο από εμένα και του έδωσαν αυτή τη θέση εργασίας;» ή ακόμη «Μα γιατί επέλεξε να κάνει σχέση μαζί της και όχι μαζί μου;» Η απάντηση είναι εύκολη αν και συνήθως εθελοτυφλούμε. Πιστεύει στον εαυτό του/της. Πιστεύει πως αξίζει. Μαθαίνει από τα λάθη, τα σβήνει και προχωράει.
- Μάθε να λες «ΌΧΙ». H πιο μικρή λέξη, ο μεγαλύτερος φόβος των ενοχικών ανθρώπων. Ένταξε την στην καθημερινότητά σου. Μη φοβάσαι τις συνέπειες. Δεν ευθύνεσαι εσύ για το πως θα νιώσουν οι άλλοι εξαιτίας σου. Υπεύθυνος είσαι μόνο για αυτά που νιώθεις εσύ. Για αυτό φρόντισε καλά για αυτά.
- Κάνε ενδοσκόπηση του εαυτού σου. Τέλος σου έχω την πιο επίπονη πρακτική. Την γνωριμία με τον εαυτό σου. Χρειάζεται χρόνος και διάθεση για να ανακαλύψεις πού οφείλεται η χρόνια ενοχικότητά σου, να την παραδεχτείς, να την αποδεχτείς και έπειτα να παλέψεις καθημερινά για να την νικήσεις. Η συνεδρία με κάποιον ειδικό, η συζήτηση με κάποιο κοντινό σου πρόσωπο και κυρίως η θέληση θα αποτελέσουν σημαντικούς συμμάχους σε αυτό.
Να θυμάσαι πως κανείς δεν είναι τέλειος σε όλα. Και σε αυτή τη θέση που είσαι τώρα είναι και άλλοι που είτε το κρύβουν είτε δεν τους έχει γνωρίσει. Σε κάθε περίπτωση όμως αξίζει να βοηθήσεις τον εαυτό σου να απελευθερωθεί από κάθε συναίσθημα που τον κρατάει αλυσοδεμένο στην ασφαλή του ζώνη και να ζήσει μία ζωή στην οποία ο μόνος υπεύθυνος για αυτόν θα είναι ο εαυτός του. Και οι άλλοι για τον δικό τους εαυτό. Είναι απλό!