Οι ετικέτες τροφίμων είναι ιδιαίτερα χρήσιμες καθώς μας δίνουν τις απαραίτητες πληροφορίες για τα προϊόντα που αγοράζουμε. Όμως, πολλές φορές δεν δίνουμε την πρέπουσα σημασία ή δε ξέρουμε τι ακριβώς να κοιτάξουμε. Δείτε πώς αποκωδικοποιούμε τη σήμανση των τροφίμων που επιλέγουμε και ποια είναι τα μυστικά που μας βοηθούν να γνωρίζουμε αν υπάρχει διατροφική αξία ή όχι σε όλα τα συσκευασμένα τρόφιμα.
Οι ετικέτες τροφίμων
Είναι αλήθεια ότι αν γνωρίζουμε πώς να διαβάσουμε τη σήμανση ενός τροφίμου, μπορούμε να αποφύγουμε συστατικά που μας επιβαρύνουν και όχι μόνο, ιδίως όταν πρόκειται για αγορά προϊόντων που παράγονται σε μακρινές χώρες.
Εδώ και αρκετά χρόνια όλες οι εταιρείες που κινούνται στον χώρο της παραγωγής φαγητού ή ποτού, έχουν την υποχρέωση βάσει ευρωπαϊκής νομοθεσίας να αναρτούν σε εμφανές και ευανάγνωστο σημείο της συσκευασίας όλες τις πληροφορίες για τα διατροφικά συστατικά του προϊόντος.
Έτσι, υπάρχουν κοινοί κανόνες σήμανσης για όλα τα τρόφιμα και ειδικοί κανόνες για το κρέας, τα οινοπνευματώδη, και τα ευπαθή προϊόντα. Όμως, πολλές φορές οι πληροφορίες είναι πολύπλοκες και ακαταλαβίστικες για τον μέσο καταναλωτή και ενδέχεται να μας φαίνεται βουνό το διάβασμά τους.
Μια σωστή ανάγνωση στις ετικέτες τροφίμων, εκτός των άλλων, μπορεί να κάνει καλό στη σιλουέτα μας, καθώς θα κάνει τα παχυντικά τρόφιμα λιγότερο επιθυμητά.
Τι πρέπει να διαβάζουμε
Καθώς είμαστε ό,τι τρώμε, αν θέλουμε να λέμε ότι τρεφόμαστε σωστά και υγιεινά, οφείλουμε να κοιτάμε ανελλιπώς τις ετικέτες τροφίμων και κυρίως να γνωρίζουμε τι λένε.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι στην Ε.Ε. επιτρέπονται στις ετικέτες μόνο επιστημονικά αποδεδειγμένοι ισχυρισμοί, όπως για παράδειγμα, "κάνει καλό στην καρδιά".
Έτσι, πριν φτάσουμε στο σημείο πούμε στον εαυτό μας και την οικογένεια μας "καλή όρεξη", οφείλουμε πρώτα να πούμε "καλό διάβασμα". Φυσικά, το γλιτώνουμε αν πρόκειται για φρέσκα τρόφιμα, καθώς δεν χρειάζονται ετικέτες διατροφικών στοιχείων πάνω τους.
Συστατικά του προϊόντος
Όπως είναι φυσικό, διαβάζοντας τα συστατικά του προϊόντος, μπορούμε να καταλάβουμε τι ακριβώς περιέχει.
Για παράδειγμα, μπορούμε να εντοπίσουμε την ύπαρξη τυχόν υδρογονωμένων ή άλλων λιπαρών κακής ποιότητας, ώστε να τα αποφύγουμε. Θα τα δούμε με τις ονομασίες "μερικώς υδρογονωμένα λιπαρά" ή "φοινικέλαιο" κ.α.
Όλα τα συστατικά πρέπει να αναγράφονται σε φθίνουσα σειρά, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι γνωστό ότι προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις. Για ορισμένα συστατικά πρέπει να αναγράφεται και το ποσοστό τους.
Ποσότητα
Φυσικά, είναι η πιο εύκολη σήμανση. Στις συσκευασίες αναγράφεται πάντα η ποσότητα του προϊόντος. Στα υγρά αναγράφεται ως όγκος (π.χ. λίτρο, εκατοστόλιτρο) και στα άλλα προϊόντα ως βάρος (π.χ. γραμμάρια ή κιλό).
Προέλευση
Η σήμανση της χώρας ή της περιφέρειας προέλευσης είναι υποχρεωτική για ορισμένες κατηγορίες προϊόντων, όπως το κρέας, τα φρούτα, και τα λαχανικά. Πρέπει πάντα να την ελέγχουμε έτσι ώστε να γνωρίζουμε από πού προέρχεται το προϊόν.
Διατροφική αξία
Πρόκειται για τα πολύτιμα θρεπτικά στοιχεία ενός τροφίμου, όπως οι πρωτεΐνες, τα λίπη, οι ίνες, το νάτριο, οι βιταμίνες, και τα μέταλλα. Όλες οι πληροφορίες αφορούν τα 100 γραμμάρια, και ανά περίπτωση, μια μερίδα τροφής.
Στη διατροφική αξία συμπεριλαμβάνονται και οι θερμίδες που προσλαμβάνουμε από την κατανάλωση του τροφίμου, ή αλλιώς θερμιδική αξία, οι οποίες αναγράφονται ως Kcal ή KJ. Εμείς ενδιαφερόμαστε για τα Kcal που είναι η συνήθης μονάδα μέτρησης θερμίδων.
Πρέπει να ελέγχουμε το θερμιδικό περιεχόμενο του τροφίμου με βάση τη μερίδα που τελικά θα καταναλώσουμε, και όχι απαραίτητα τη μερίδα που αναγράφεται στην ετικέτα. Στα πατατάκια, για παράδειγμα, ενώ η μερίδα είναι 25 γραμμάρια, το πιο πιθανό είναι να καταναλώσουμε όλο το σακουλάκι.
Οι πρωτεΐνες αναλογούν στο 15-20% των ημερήσιων θερμίδων που καταναλώνουμε. Είναι μόρια ζωτικής σημασίας για την άμυνα του οργανισμού, για τον μεταβολισμό, και για το μυϊκό σύστημα. Έτσι, πρέπει να αποφεύγουμε τροφές που έχουν ελάχιστη ή μηδενική περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες.
Τα λίπη αναγράφονται στις ετικέτες τροφίμων για να παρουσιάσουν την ποσότητα και το είδος των λιπαρών που περιέχονται στο προϊόν. Δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στα κορεσμένα λιπαρά (Saturated Fat), καθώς θέλουμε να είναι όσο το δυνατόν λιγότερα.
Καλό είναι να θυμόμαστε ότι το λίπος πρέπει να κυμαίνεται στο 20% έως 35% των θερμίδων που καταναλώνουμε.
Το νάτριο είναι μια σήμανση που συνήθως προκαλεί σύγχυση. Εκφράζει την ποσότητα του αλατιού που υπάρχει στο περιεχόμενο μιας συσκευασίας. Ένας ενήλικας δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 2,4 γραμμάρια νατρίου την ημέρα. Το ιδανικό είναι να επιλέξουμε τρόφιμα χαμηλότερα σε νάτριο και υψηλότερα σε κάλιο.
Οι βιταμίνες και τα μέταλλα αναγράφονται στις ετικέτες τροφίμων μόνο όταν περιέχουν σημαντική για τον ανθρώπινο οργανισμό ποσότητα.
Ημερομηνίες λήξης
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι που μπορεί κάποιος παρασκευαστής να χρησιμοποιήσει την αναγραφή κάποιας ημερομηνίας στη συσκευασία. Μπορούμε να τους δούμε αναλυτικά σε προηγούμενο οδηγό:
Η σήμανση "ανάλωση κατά προτίμηση πριν…" χρησιμοποιείται για τρόφιμα που μπορούν να διατηρηθούν περισσότερο καιρό. Επομένως, δεν κινδυνεύει η υγεία μας αν καταναλώσουμε το προϊόν μετά την ημερομηνία που αναγράφεται.
Ωστόσο, μπορεί να έχει αρχίσει να χάνει τη γεύση και την υφή του, ιδίως αν δεν το συντηρούμε στις κατάλληλες συνθήκες.
Βιολογικό
Η σήμανση των βιολογικών προϊόντων στις ετικέτες τροφίμων ρυθμίζεται αυστηρά από τη νομοθεσία της Ε.Ε.
Επιτρέπεται μόνον εφόσον παραπέμπει σε ειδικές μεθόδους παραγωγής τροφίμων, οι οποίες τηρούν υψηλά πρότυπα προστασίας του περιβάλλοντος και καλής μεταχείρισης των ζώων.
Γ.Τ.Ο
Τα Γενετικά Τροποποιημένα Τρόφιμα (GM foods ή GMO foods) παράγονται από οργανισμούς που έχουν υποστεί αλλαγές στο DNA τους, χρησιμοποιώντας τις μεθόδους της γενετικής μηχανικής.
Εάν ένα τρόφιμο έχει μεταλλαγμένα συστατικά, είναι υποχρεωτικό να αναγράφεται στην ετικέτα. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία καθιστά υποχρεωτική τη σήμανση "γενετικά τροποποιημένο" σε όλα τα προϊόντα με περιεκτικότητα Γ.Τ.Ο άνω του 0,9%.
Συγκεκριμένα, θα αναγράφεται ότι "περιέχει ή προέρχεται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς” ή “αυτό το προϊόν παράγεται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς".
Τα αμφιλεγόμενα "Ε"
Πολλοί από εμάς θα έχουμε παρατηρήσει στις ετικέτες τροφίμων το περίφημο πρόσθετο "E". Προέρχεται από το αρχικό γράμμα της Ευρώπης και απλά σημαίνει Ευρωπαϊκή κωδικοποίηση. Καταδεικνύει ότι το προϊόν έχει περάσει τις δοκιμασίες ασφάλειας και έχει εγκριθεί για χρήση σε όλη την Ε.Ε.
Η έγκριση αυτή είναι σε συνεχή επίβλεψη και επανεξετάζεται και τροποποιείται βάσει των νέων επιστημονικών στοιχείων. Έτσι, είναι μύθος η δήθεν καρκινογόνος δράση αρκετών "Ε".
Η ασπαρτάμη, για παράδειγμα, η τεχνητή γλυκαντική ουσία που μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε πολλές λιχουδιές χωρίς να προσθέτουμε περιττές θερμίδες στη διατροφή μας, κατηγορήθηκε κάποτε ότι μπορεί να είναι καρκινογόνος ουσία.
Έτσι λοιπόν, ορισμένα κοινά πρόσθετα τροφίμων είναι τα ακόλουθα:
- Αντιοξειδωτικά (E300): Βοηθούν να διατηρούνται περισσότερο τα τρόφιμα, επειδή εμποδίζουν τα λίπη, τα έλαια, και ορισμένες βιταμίνες, να ενωθούν με το οξυγόνο της ατμόσφαιρας.
- Γλυκαντικές ουσίες (E951, E954, E950, E420): Χρησιμοποιούνται συχνά ως υποκατάστατα ζάχαρης σε αναψυκτικά με ανθρακικό, το γιαούρτι, και τις τσίχλες.
- Χρωστικές ουσίες (E150α): Χρησιμοποιούνται για να αντικαταστήσουν τη φυσική απώλεια χρώματος από τη μεταποίηση ή την αποθήκευση του τροφίμου, ή για να σταθεροποιήσουν το χρώμα του προϊόντος.
- Ενισχυτικά γεύσης (E621): Αναδεικνύουν τη γεύση σε πικάντικα ή γλυκά τρόφιμα, χωρίς να προσθέτουν κάποια δική τους γεύση.
- Συντηρητικά (E220, E249 έως E252): Βοηθούν να μη αλλοιωθούν τα τρόφιμα. Τα περισσότερα τρόφιμα που έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής περιέχουν συντηρητικά, εκτός εάν έχει εφαρμοστεί άλλη μέθοδος συντήρησης, όπως κατάψυξη, κονσερβοποίηση, ή αποξήρανση.
- Γαλακτωματοποιητές, σταθεροποιητές, και πηκτικά μέσα (E322, E440): Βοηθούν να αναμειγνύονται συστατικά που φυσιολογικά δε θα αναμειγνύονταν, όπως το λάδι και το νερό. Οι σταθεροποιητές βοηθούν να μην ξεχωρίσουν ξανά συστατικά που έχουν ενωθεί. Τα πηκτικά δίνουν μεγαλύτερη πυκνότητα στο τρόφιμο.
Εσείς διαβάζετε ανελλιπώς τις ετικέτες τροφίμων?
Δεν χωρά αμφιβολία ότι δεν πρέπει να μας ενδιαφέρουν μόνο οι θερμίδες στις ετικέτες προϊόντων, καθώς οι υπόλοιπες οδηγίες μπορούν να μας μετατρέψουν σε πραγματικά ενημερωμένους και υπεύθυνους καταναλωτές.
Αν θέλετε να μοιραστείτε την άποψή σας για τις ετικέτες τροφίμων, μπορείτε να μας γράψετε στα σχόλια.