Πολλοί από εμάς κρύβουμε μέσα μας έναν συγγραφέα, και ενώ το να γίνεις συγγραφέας δεν διδάσκεται, σίγουρα ενθαρρύνεται. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται ολοένα και περισσότερο ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ελληνική κοινωνία για το creative writing και την ανάπτυξη δεξιοτήτων δημιουργικής έκφρασης. Στο άρθρο θα δούμε τι είναι η δημιουργική γραφή και γιατί αποτελεί ζωτικό τμήμα της σύγχρονης κοινωνίας μας.
Τι είναι η δημιουργική γραφή
Ο όρος δημιουργική γραφή αποτελεί μετάφραση του αγγλοσαξωνικού όρου creative writing. Αφορά την έκφραση για ό,τι βαθύτερο έχουμε μέσα μας και το οποίο θέλουμε να ξεφύγει από το αυτούσιο προσωπικό μας βίωμα για να γίνει και βίωμα του αναγνώστη.
H δημιουργική γραφή ταυτίζεται με την επινόηση αλλά και την μυθοπλασία. Συχνά ορίζεται ως η συγγραφή της φαντασίας, όπου ο δημιουργός δημιουργεί γεγονότα, σκηνές, και χαρακτήρες, ακόμη και έναν ολόκληρο κόσμο.
Αυτή η υποκειμενική και δημιουργική διαδικασία να μετουσιώνουμε τον εσωτερικό και εξωτερικό μας κόσμο σε λέξεις είναι συνήθως αυτοδίδακτη. Δεν διδάσκεται με τη στενή έννοια του όρου, αλλά μπορούμε να την βελτιώσουμε με διάφορους τρόπους.
Για παράδειγμα, με κάποια σεμινάρια. Ενδεικτικά, μπορούμε να αναφέρουμε τα θέματα που συνήθως αναλύονται στα online σεμινάρια δημιουργικής γραφής.
- Πλάνο και ανάπτυξη του μυθιστορήματος, διηγήματος, κ.λ.π.
- Πώς μπορούμε να εκδώσουμε ένα βιβλίο και τι είναι αυτό που αναζητά ένας εκδότης σε ένα βιβλίο.
- Πώς διαλέγουμε ένα θέμα συναρπαστικό.
- Η σημασία της λεπτομέρειας.
- E-books και πλατφόρμες στις οποίες μπορούμε να ανεβάσουμε ένα ψηφιακό μας βιβλίο.
- Πώς γίνονται τα βιβλία Best Seller στο Amazon.
- Πώς θα επηρεάσουμε συναισθηματικά τον αναγνώστη.
- Τρόποι προώθησης ενός κειμένου ή ενός βιβλίου.
- Πηγές έμπνευσης.
- Γιατί είναι σημαντικό να γράφουμε κάθε μέρα.
- Δραματοποίηση σκηνής.
- Πλοκή ιστορίας.
Creative writing vs informative writing
Πολλοί πιστεύουν πως η δημιουργική γραφή δεν αναπαριστά απλά την πραγματικότητα, αλλά την αναδημιουργεί. Φυσικά, ο στόχος της δημιουργικής γραφής δεν είναι να ενημερώσει, αλλά να προκαλέσει συναισθηματική ανταπόκριση σε όσους εμπλέκονται.
Ωστόσο, οι διαφορές μεταξύ δημιουργικού και ενημερωτικού γραψίματος είναι μερικές φορές αρκετά θολές.
Ορισμένα γνωστά και αξιόλογα άρθρα, τα οποία είναι κατά κύριο λόγο ενημερωτικά, είναι επίσης και πολύ δημιουργικά, ευαίσθητα, και ωραία. Ταυτόχρονα, έργα δημιουργικής γραφής μπορούν να είναι επίσης πολύ ενημερωτικά.
Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε το "Πόλεμος και Ειρήνη" του Τολστόι, όπου σε μερικά κεφάλαια η δημιουργικότητα και η πληροφορία έχουν την ίδια βαρύτητα και σημασία.
Κάτι παρόμοιο, αλλά σε διαφορετική κλίμακα, συμβαίνει σε διάφορα άρθρα εφημερίδων, περιοδικών, και ιστοσελίδων. Έγκειται στην ικανότητα του συγγραφέα να μετατρέψει οποιοδήποτε ενημερωτικό γράψιμο, άρθρο, ή επιχείρημα, σε πόνημα δημιουργικής γραφής.
Έτσι, καθώς η δημιουργική γραφή είναι ένας μηχανισμός με τον οποίο δίνουμε έκφραση στην χαρά, στο πάθος, ή στην λύπη, γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για μια διαδικασία που μπορεί να έχει αμφίδρομη επιρροή τόσο στον αναγνώστη, όσο και στον συγγραφέα.
Είδη δημιουργικής γραφής
H δημιουργική γραφή περιλαμβάνει όλο το φάσμα της τέχνης του γραπτού λόγου, όπως μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα, και θεατρικά έργα. Όλα προσελκύουν ένα ορισμένο είδος προσοχής που μπορούμε να ονομάσουμε λογοτεχνικό.
Σε γενικές γραμμές, η δημιουργική γραφή θεωρείται ότι καλύπτει πλήρως το φάσμα της λογοτεχνίας, και έτσι τα θέματα που διαπραγματεύεται, αλλά και τα είδη της, είναι πολλά.
Θεατρικός λόγος
Η δημιουργική γραφή είναι αναπόσπαστο κομμάτι του θεάτρου αλλά και του κινηματογραφικού σεναρίου. Τα δύο αυτά είδη έχουν αποδείξει πως η δημιουργική γραφή δεν είναι απλά ένας γραπτός λόγος σε κάποιο χαρτί.
Στο θέατρο η δημιουργική γραφή ζωντανεύει μπροστά στα μάτια του θεατή, μετουσιώνεται σε έναν γραπτό λόγο που δραματοποιείται, ξεπερνώντας τα στενά όρια της ανάγνωσης. Ο αναγνώστης της γίνεται θεατής και ταυτόχρονα αποκτά μια βιωματική σχέση με το έργο.
Έτσι, δημιουργείται μία ποιοτικά αναβαθμισμένη σχέση μεταξύ συγγραφέα και θεατή. Σε κάθε περίπτωση, η δημιουργική γραφή υποστηρίζει το θεατρικό κείμενο, εμπλέκοντας τον θεατή τόσο συναισθηματικά, όσο και διανοητικά.
Παραμύθι
Το παραμύθι αποτελεί έναν τύπο δημιουργικής γραφής που συνήθως περιλαμβάνει φανταστικούς χαρακτήρες, όπως νάνοι, ξωτικά, νεράιδες, γίγαντες, καλικάντζαρους, μάγισσες, κ.λ.π.
Ο συγγραφέας παραμυθιών Χανς Κρίστιαν Άντερσεν είναι ένα παράδειγμα γνωστού και καταξιωμένου εκπροσώπου δημιουργικής γραφής σε αυτό το είδος.
Πεζογραφία
Ο τομέας αυτός της δημιουργικής γραφής θεωρείται ότι είναι ο σημαντικότερος. Η πεζογραφία περιλαμβάνει μυθιστορήματα, δοκίμια πεζού λόγου, διηγήματα, νουβέλες, κ.α.
Όλα συνθέτουν ένα πολύμορφο τοπίο που δίνει την ευκαιρία σε αυτόν που ασχολείται με τη δημιουργική γραφή να αναπτύξει τον πεζό λόγο και να τον χρησιμοποιήσει ως εφαλτήριο για την ανάπτυξη της φαντασίας του.
Ποίηση
Το τμήμα της δημιουργικής γραφής που ονομάζεται ποίηση είναι το κεντρικό είδος του έμμετρου λόγου. Γράφοντας ποιήματα και ποιητικές συλλογές δεν είναι μια δραστηριότητα της δημιουργικής γραφής που βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στο ταλέντο ή την τύχη.
Η ποίηση, και η δημιουργική γραφή εν γένει, είναι μια διαδικασία που στηρίζεται στην δουλειά και στην τέχνη της αισθητικής. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που τα ποιήματα συνήθως γράφονται και ξαναγράφονται μέχρι να πάρουν την τελική τους μορφή και να δημοσιευτούν.
Όποιος ασχολείται με την ποίηση, βρίσκεται διαρκώς σε μια διαλεκτική σχέση με το έργο του.
Αυτό είναι και το κυριότερο στοιχείο της δημιουργικής γραφής και ο λόγος που στα ποιήματα υπάρχει έντονο το στοιχείο της αμφίδρομης επιρροής, τόσο στον αναγνώστη, όσο και στον συγγραφέα.
Κανόνες και παραδείγματα
Η δημιουργική γραφή έχει κανόνες που πρέπει να τηρούνται. Ο συγγραφέας μπορεί κατά περίπτωση να παραβεί αυτούς τους κανόνες, αλλά δεν μπορεί να τους καταργήσει, γιατί έτσι θα καταλυόταν μια από τις βασικότερες λειτουργίες της δημιουργικής γραφής, που είναι η επικοινωνία με τον αναγνώστη.
Επιπλέον, ο συγγραφέας θα πρέπει από πριν να έχει επιλέξει το είδος του λογοτεχνικού έργου που θα αναπτύξει, αν δηλαδή πρόκειται για μυθιστόρημα, διήγημα, νουβέλα, ή οποιοδήποτε άλλο είδος δημιουργικής γραφής.
Το διήγημα είναι η τέχνη του υπαινιγμού και αποτελεί διαφορετικό είδος δημιουργικής γραφής. Η δομή του διαφοροποιείται κατά πολύ από αυτή των μεγαλύτερων σε έκταση μυθιστορημάτων και άλλων λογοτεχνικών ειδών.
Η νουβέλα είναι ένα είδος δημιουργικής γραφής που βρίσκεται μεταξύ μυθιστορήματος και διηγήματος, τόσο ως προς την έκταση, όσο και ως προς την επιλογή φαντασίας - πραγματικότητας.
Τεχνικά, η διάκριση είναι εύκολη. Ένα διήγημα εκτείνεται συνήθως μέχρι τις 10.000-15.000 λέξεις, ενώ μια νουβέλα μέχρι τις 40.000-50.000 λέξεις. Το μυθιστόρημα μπορεί να επεκταθεί ακόμη περισσότερο.
Έτσι, αφού επιλέξει το είδος που θα αναπτύξει ο συγγραφέας, στη συνέχεια ακολουθεί μια συγκεκριμένη τεχνική ανάπτυξης, η οποία αποτελεί και το αντικείμενο της δημιουργικής γραφής.
Η τεχνική της δημιουργικής γραφής περιλαμβάνει τον τρόπο της εξιστόρησης των γεγονότων ή των μύθων κατά περίπτωση, αλλά και τη συλλογή των στοιχείων, ώστε το διήγημα να είναι σωστά προσαρμοσμένο μέσα στην αφήγηση.
Στη δημιουργική γραφή υπάρχει διαφορά μεταξύ "ιστορίας" και "πλοκής". Ιστορία στη δημιουργική γραφή είναι η ροή των πραγματικών γεγονότων μέσα στον χρόνο με τη σειρά όπως αυτά έγιναν.
Πλοκή για τη δημιουργική γραφή είναι η τεχνική εκείνη με την οποία τα γεγονότα αυτά παρουσιάζονται με τρόπο ώστε να μην κουράζουν, να κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη ζωντανό, και την αγωνία για τη συνέχεια αμείωτη.
Η δημιουργική γραφή μας διδάσκει επίσης πώς να χρησιμοποιούμε τον χρόνο της αφήγησης. Εάν ο αναγνώστης διαβάζει μια ιστορία που εξελίσσεται μπροστά στα μάτια του, τότε η δημιουργική γραφή μπορεί να τον μετατρέψει σε αυτόπτη μάρτυρα.
Επομένως, αυτός που ασχολείται με τη δημιουργική γραφή πρέπει να έχει την ευχέρεια χρήσης των ανάλογων χρόνων περιγραφής, όπως ο αόριστος, παρακείμενος, υπερσυντέλικος, κ.λ.π.
Η δημιουργική γραφή στο σχολείο
Στη χώρα μας η δημιουργική γραφή έχει αρχίσει και εφαρμόζεται σε πιλοτικά προγράμματα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Αυτές οι δραστηριότητες δημιουργικής γραφής στο σχολείο δεν αποτελούν ένα είδος μαθήματος. Πρωταρχικός στόχος είναι το παιδί να δει την δημιουργική γραφή ως ένα παιχνίδι οργάνωσης της σκέψης, του λόγου, και της επιλογής λέξεων.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία της δημιουργικής γραφής επιτυγχάνονται και επιμέρους στόχοι, όπως:
- Η ανάπτυξη της κριτικής και δημιουργικής σκέψης του παιδιού.
- Η κινητοποίηση της φαντασίας και της συγγραφικής επινοητικότητας.
- Η καλλιέργεια της δεξιότητας αφήγησης ιστοριών, συναισθημάτων, ή καταστάσεων, και της περιγραφής προσώπων, τόπων, και αντικειμένων με βιωματικό τρόπο.
- Η γλωσσική καλλιέργεια.
- Η ανάπτυξη της επικοινωνιακής ικανότητας.
- Η δημιουργία κλίματος συντροφικότητας και δημιουργικότητας μέσα στην τάξη.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη δημιουργική γραφή?
Δεν χωρά αμφιβολία ότι με τη δημιουργική γραφή ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον γραπτό λόγο, αλλά και με τον εσωτερικό και εξωτερικό μας κόσμο, προσπαθώντας να γράψουμε κάτι που έχει σημασία, όχι μόνο για εμάς, αλλά κυρίως για όσους θα το διαβάσουν.
Αν θέλετε να μοιραστείτε την άποψή σας για τη δημιουργική γραφή, μπορείτε να μας γράψετε στα σχόλια.
Αφήστε μια απάντηση