Η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμηση είναι δύο όροι που, παρότι έχουν διαφορετικές έννοιες, τις χρησιμοποιούμε ως συνώνυμες στην καθημερινότητά μας. Μια από τις βασικές διαφορές τους είναι πως η αυτοεκτίμηση θέλει αρκετό καιρό για να χτιστεί, ενώ η αυτοπεποίθηση μπορεί να αποκτηθεί πολύ πιο άμεσα. Στο άρθρο θα δούμε πώς λειτουργούν και γιατί όταν βρίσκονται σε ισορροπία, αμφότερες βελτιώνουν τη ζωή μας.
Αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση
Η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση επηρεάζουν η μία την άλλη και αυτός είναι ο λόγος που ως έννοιες μοιάζουν πολύ μεταξύ τους. Οι ψυχολόγοι αναφέρουν ότι είναι σημαντικό να αντιληφθούμε τη διαφορά ανάμεσα στις δύο, γιατί με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας.
Αυτοπεποίθηση είναι η πίστη που έχει κάποιος στις δυνατότητές του. Για παράδειγμα, η ευφυΐα του, οι γνώσεις του, οι δεξιότητές του, η εμφάνισή του, και οι ικανότητές του σε διάφορους τομείς της ζωής, όπως κοινωνικός, ερωτικός, επαγγελματικός, κ.λ.π.
Η αυτοπεποίθηση θεωρείται ότι είναι ένα από τα πολλά τμήματα της αυτοεκτίμησης, που όμως είναι πολύ πιο ευρεία έννοια.
Η αυτοεκτίμηση αναφέρεται σε κάτι πιο ουσιαστικό, όπως είναι η αξία του ατόμου. Στο κατά πόσο δηλαδή ένας άνθρωπος πιστεύει ότι διαθέτει τις αρετές οι οποίες είναι απαραίτητες για να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που του δίνουν αυτοπεποίθηση.
Αν και οι ορισμοί ποικίλλουν, οι συνηθέστερες λέξεις που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν την αυτοεκτίμηση είναι η σωφροσύνη, η συνέπεια, η ευσυνειδησία, η καλοσύνη, και η πνευματικότητα.
Πώς συνδυάζονται
Καθώς οι δύο έννοιες αλληλοσυνδέονται, η χαμηλή αυτοπεποίθηση μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοεκτίμηση και το αντίστροφο. Όχι όμως πάντοτε. Για την ακρίβεια, είναι δυνατοί οι ακόλουθοι συνδυασμοί:
- Υψηλή αυτοπεποίθηση και χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Υψηλή αυτοεκτίμηση και χαμηλή αυτοπεποίθηση
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση και χαμηλή αυτοπεποίθηση
Είναι απόλυτα εφικτό κάποιος να έχει πολύ υψηλή αυτοπεποίθηση αλλά πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ηθοποιοί, οι τραγουδιστές, και γενικότερα οι καλλιτέχνες.
Παρότι εμφανίζονται με υψηλή αυτοπεποίθηση και μπορούν με ευκολία να προσφέρουν εξαιρετικό θέαμα μπροστά σε ένα τεράστιο κοινό, ωστόσο, όταν τα φώτα δημοσιότητας φεύγουν από πάνω τους, είναι ικανοί να καταστρέψουν τον εαυτό τους.
Αυτό είναι κάτι που έχουμε δει πάμπολλες φορές από σπουδαίους και συχνά νέους καλλιτέχνες, όπως για παράδειγμα ότι η έλλειψη αυτοεκτίμησης τους οδήγησε στην αυτοκτονία.
Οι άνθρωποι με υψηλή αυτοεκτίμηση έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν αυτοκαταστροφικές ή βίαιες συμπεριφορές. Η υψηλή αυτοεκτίμηση δεν χαρίζεται από τους άλλους ή από την κοινωνία. Πρέπει να κατακτηθεί από το ίδιο το άτομο.
Η αυτοεκτίμηση είναι αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε στη ζωή μας, γιατί μας εξασφαλίζει ευτυχία σε ψυχολογικό επίπεδο. Επιπλέον, μας βοηθά στη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση των δυνατοτήτων μας για την εκπλήρωση των επιθυμιών μας σε πρακτικό επίπεδο.
Ως εκ τούτου, αν υπάρχει κάτι που θέλουμε να αλλάξουμε στη ζωή μας, είτε πρόκειται για ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, είτε για τη βελτίωσή μας σε κάποιο κοινωνικό, ερωτικό, ή επαγγελματικό τομέα, πρέπει να ξεκινήσουμε με την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης μας.
Μπορώ να αποκτήσω την ιδανική ισορροπία?
Φυσικά, είναι πολύ χρήσιμο η αυτοεκτίμηση μας και η αυτοπεποίθηση μας να βρίσκονται σε κάποια ισορροπία. Δυστυχώς, οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκουν ευκολότερο να ενισχύουν την αυτοπεποίθηση τους, παρά την αυτοεκτίμηση τους.
Αν έχουμε την τάση να αυξήσουμε μόνο την αυτοπεποίθηση μας, ενδέχεται να καταλήξουμε με ένα βουνό επιδόσεων και τίτλων που εξ ορισμού θα μας χαρίσουν υψηλή αυτοπεποίθηση. Ωστόσο, πιθανώς να μην γεμίσουν το κενό που αισθανόμαστε μέσα μας.
Το αποτέλεσμα είναι ότι, αντί να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της προσωπικής μας ζωής έτσι ώστε να αυξηθεί και η αυτοεκτίμηση μας, απλά κρυβόμαστε πίσω από την αυτοπεποίθηση που μας δίνει η επιτυχία και τα διπλώματά μας.
Οι άνθρωποι με υψηλή αυτοεκτίμηση δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για δόξα και χρήμα, αλλά για ηρεμία, δημιουργικότητα, και υγιείς ανθρώπινες σχέσεις. Η αναγνώριση δεν είναι αυτοσκοπός και δεν τους απογοητεύει η απόρριψη.
Παραθέτουμε επιγραμματικά τις στάσεις ζωής οι οποίες κινητοποιούν τα άτομα, τόσο με υψηλή, όσο και με χαμηλή αίσθηση αυτοεκτίμησης.
Υψηλή αυτοεκτίμηση:
• Πιστεύω στις ικανότητες μου
• Επιτρέπω στον εαυτό μου να ζητήσει βοήθεια από τους άλλους
• Σέβομαι την αξία των άλλων
• Εκμεταλλεύομαι τις γνώσεις μου και τις μετατρέπω σε όπλο
• Ρισκάρω, προσαρμόζομαι, και βρίσκω νέες λύσεις
• Παραδέχομαι ότι αισθάνομαι κατάπτωση, δεν είμαι υπεράνθρωπος
• Αντιμετωπίζω ρεαλιστικά και με συμπόνια τη ζωή
• Πιστεύω ότι μπορώ να τα καταφέρω ώστε να παίρνω σημαντικές αποφάσεις μόνος μου
Χαμηλή αυτοεκτίμηση:
• Προσδιορίζω την αξία μου με βάση τις αντιδράσεις των άλλων
• Έχω κανόνες αντίθετους από αυτά που αισθάνομαι
• Το άγχος με κυριεύει συνεχώς
• Καταδικάζω τον εαυτό μου για τις εκάστοτε δυσκολίες
Πώς βελτιώνω την αυτοεκτίμηση μου
Η ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Ξεκινά από την παιδική ηλικία και μας ακολουθεί σε όλη τη ζωή μας. Επηρεάζει όλες τις αποφάσεις μας και χρειάζεται συνεχή φροντίδα.
Τα βασικά αίτια της χαμηλής αυτοεκτίμησης συνήθως οφείλονται σε τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος, κυρίως αυτές που είχαμε στα πρώτα παιδικά χρόνια της ζωής μας.
Επιπλέον, η υψηλή αυτοεκτίμηση των γονιών είναι βασική για να μπορέσουν να την μεταδώσουν στα παιδιά τους. Επίσης, το περιβάλλον του σχολείου παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη αυτοεκτίμησης στους μαθητές.
Όλοι οι ψυχολόγοι συμφωνούν ότι για να βελτιώσουμε την αυτοεκτίμησή μας και κατ' επέκταση την αυτοπεποίθηση μας, πρέπει να εστιάσουμε σε μερικούς κρίσιμους άξονες συμπεριφοράς. Τους παραθέτουμε συνοπτικά:
- Ξεπερνάμε την ντροπή μας. Από τη στιγμή που αναγνωρίζουμε ότι ντρεπόμαστε, η ντροπή έχει ήδη εξαφανιστεί. Το αίσθημα της ντροπής είναι συνήθως αυτό το οποίο μπορεί να εξελιχθεί σε κόμπλεξ και είναι αυτό που μας σπρώχνει στην χαμηλή αυτοεκτίμηση.
- Καλλιεργούμε τη σχέση με τον εαυτό μας και την βελτιώνουμε. Πρέπει να αποδεχτούμε αυτό που είμαστε και να γίνουμε επιτέλους ειλικρινείς με εμάς.
- Η καταγραφή των επιτευγμάτων μας, από το μικρότερο μέχρι και το πιο σημαντικό, μπορεί να βοηθήσει στην οικοδόμηση μιας διαφορετικής εικόνας του εαυτού μας.
- Τα λάθη είναι αναπόφευκτα και η αυτοτιμωρία δε βοηθά. Αντιθέτως, επιδρά αρνητικά στην ψυχολογία μας.
- Δεν φοβόμαστε πως μπορεί να μην μας επιλέξουν στη συνέντευξη εργασίας.
- Μαθαίνουμε να μην κρίνουμε τον εαυτό μας στην αποτυχία.
- Δρούμε και διεκδικούμε συνεχώς και μαθαίνουμε να δεχόμαστε τις αποτυχίες μας.
- Επανεξετάζουμε τις σχέσεις μας με τους άλλους. Τα όρια είναι αναγκαία κι ο σεβασμός αδιαπραγμάτευτος.
- Δεν διστάζουμε να ζητάμε τη στήριξη των άλλων.
- Δεχόμαστε ότι είμαστε σαν όλους τους άλλους ανθρώπους με ανάγκες και επιθυμίες που πρέπει να ακούμε και να εκφράζουμε.
- Οι ρεαλιστικοί στόχοι πάντα ενισχύουν την αυτοπεποίθηση μας.
Είναι σημαντική η ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας?
Πιστεύουμε συχνά πως για να έχουμε υψηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, πρέπει να είμαστε άνθρωποι χωρίς ελαττώματα. Όμως, αυτό που έχει σημασία είναι να τα αποδεχόμαστε και να προσπαθούμε να τα αλλάξουμε.
Αν θέλετε να μοιραστείτε την άποψή σας για την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση, μπορείτε να μας γράψετε στα σχόλια.